Dezelfde vraag zou je kunnen stellen over uiterlijkheden en gezondheid. Wat ervaar jij als je steeds maar berichten leest over hoe belangrijk BMI is, hoe dik zijn schadelijk is voor je gezondheid, over nieuwe diëten, over voedingsstoffen die gezond leken en nu toch slecht voor je blijken te zijn?
Basisbehoeften
Laten we wel zijn, we willen allemaal graag onze (basis)behoeften vervullen: goede voeding, onderdak, kleding, veiligheid. Psycholoog Steven Reiss legde zelfs 16 basisbehoeften vast om ons gelukkig te kunnen voelen.
Als je je minder veilig voelt (vanwege dreiging van aanslagen bijvoorbeeld), is de kans groot dat dit je geluksgevoel beïnvloedt. Als tijdens een economische crisis jouw baan op de tocht komt te staan, zal dit ongetwijfeld een effect hebben op je geluksgevoel. Zelfs als die impact maar even is, is het er wel. De vraag is hoe groot die impact voor jou is en/of wat jij er mee doet.
Vraag jij je bij het lezen, horen en zien van informatie wel eens af wat jouw invloed is? Wat kun jij ermee, wat kun jij er aan veranderen of wat draag jij er aan bij?
Als je er niets aan kunt veranderen, er niets aan bijdraagt, kun je het dan naast je neerleggen zonder dat het je geluksgevoel beïnvloedt?
Er is natuurlijk een verschil tussen zaken die jouw persoonlijke leven raken en zaken die ver van je af staan. Bij het verliezen van een baan ondervind je er direct persoonlijk de effecten van. Maar een reeks van terroristische aanslagen die in andere landen plaatsvinden hoeven niet een direct effect op jouw dagelijks leven te hebben. Verlies je je baan, dan weet je, om toch een bron van inkomsten te hebben of een zinvolle dagbesteding, dat je actief op zoek moet/kunt gaan naar een nieuwe baan. Op jouw aandeel heb je invloed.
Invloed uitoefenen
Maar waarom worden mensen dan toch ongelukkig als zij informatie zien, lezen of horen, waar zij geen directe invloed op hebben en ook geen directe verandering in hun persoonlijke leven door ondervinden?
Stel dat rechtvaardigheid een van je kernwaarden is en je enorm van dieren houdt, dan raakt het je waarschijnlijk diep als je dierenleed op tv ziet. Je zou het liefste zien dat dierenleed uitgebannen werd en dat iedereen net zoveel respect voor andere levende wezens kan opbrengen als jijzelf. De wetenschap dat zoiets een utopie is zou je kunnen verlammen, maar de energie die zo'n nieuwsbericht oproept, zou je kunnen inzetten om toch invloed uit te oefenen. En wel op dat deel waar jij invloed kan uitoefenen. Nu hoef je niet meteen een activist te worden, er zijn vele mogelijkheden, er is er altijd wel eentje die bij jou past. Van het zetten van een handtekening voor een actie tegen dierenleed, lid worden van een dierproefvrij organisatie tot bijvoorbeeld collecteren voor de plaatselijke dierenopvang. Je draagt dan een steentje bij aan het verminderen van dierenleed, al maak je daarmee het voorval wat je op tv zag niet ongedaan.
Soms kun je het gevoel hebben dat je helemaal niets kunt doen om een steentje bij te dragen of je er beter bij te voelen. Wat let je dan om de tv of radio uit te zetten en die kranten/magazines naast je neer te leggen? Probeer het eens, zou ik zeggen. Kijk eens een tijdje geen nieuws en vraag je dan af of je werkelijk iets gemist hebt, en hoe je je daarbij voelt.
Social Media
En dan is er nog de nieuwe media, de Social Media, waar velen van ons dagelijks tijd aan spenderen. Zo blijven we op de hoogte van wat onze vrienden doen of gedaan hebben, lezen er het laatste nieuws, leren er nieuwe dingen die met je vakgebied of hobby's te maken hebben of spelen er (al of niet samen) spelletjes en ga zo maar door. Een enorme bron van informatie die je al of niet een goed gevoel geven.
Sinds de introductie van de Social Media zijn er vele onderzoeken gedaan naar het effect van deze media op ons welbevinden, of we er ons gelukkiger door gaan voelen of juist niet. Die onderzoeken spreken elkaar soms tegen. Zo zegt de ene bron dat het gebruik van Social Media ons gelukkiger kan maken als we het gebruiken om de offline relaties die we hebben te versterken door ons ook online met deze relaties te verbinden. Het verdiept dan je relatie die je al hebt door meer te weten over wat de ander aan het doen is, gedaan heeft. [zie artikel op FrankWatching]
Andere onderzoeken geven aan dat Social Media ons juist ongelukkiger maken, omdat mensen geneigd zijn zich te presenteren zoals ze gezien willen worden (gelukkig, sociaal actief en succesvol) en daarmee slechts het een klein deel van de realiteit gedeeld wordt. [kijk eens deze video van MijnBreinTV - impact van Social Media op het zelfbeeld)
Jouw verantwoordelijkheid
Voor zowel traditionele alsook de nieuwe media geldt dat er meer en meer een verantwoordelijkheid bij jouzelf komt te liggen. Niet alleen bepaal jij wat je met de informatie vanuit die kanalen wil en kan doen, maar ook of je die informatie overneemt als feitelijk. Nu door de nieuwe media in feite iedereen zomaar op elk moment kan publiceren wat hij/zij maar wil, is er een overload aan informatie, en worden meningen en overtuigingen gemakkelijk als feit gepresenteerd. Het vergt een kritische houding om goed met al deze bronnen om te kunnen gaan. Een kritische houding betekent ook dat je zelf ook onderzoekt wat waar of niet waar is, of welke andere invalshoeken er kunnen zijn voor hetzelfde onderwerp. Als er bij een auto ongeluk vier verschillende getuigen wordt gevraagd wat zij gezien hebben, krijg je vier verschillende verhalen. Ieder ziet het vanuit zijn eigen invalshoek. Leg je die vier verhalen over elkaar, dan blijft er misschien een deel over wat overeenkomsten vertoont. Jijzelf bepaalt wat uit die informatie belangrijk is voor jou en wat voor jou als waarheid geld.
Deze aanpak geldt niet alleen voor de uitingen die jan en alleman op Social Media doen, maar ook op informatie welke je in de traditionele media tegenkomt. Degelijke onderzoeksjournalistiek is niet gegarandeerd, zelfs niet voor gerenommeerde kranten en tijdschriften. Daar waar media (ook online) aan de ene kant een overvloed aan informatie biedt, is het ook een middel om informatie te zoeken en naast elkaar te leggen. Welke bronnen gebruikt men voor de informatie die men geeft? Vanuit welke invalshoek is het onderwerp bekeken? Is er hoor en wederhoor toegepast, of laat men zien hoe men tot de bewering komt?
Kernwaarden of belemmerende overtuigingen
Als er een nieuwe dieetgoeroe opstaat en er weer een hype ontstaat over een revolutionaire manier van afvallen zie je vaak dezelfde patronen ontstaan. Mensen voelen zich (vaak na de feestdagen en vlak voor de zomervakantie) enorm aangesproken door de informatie. Velen willen met een minimale inspanning maximaal afvallen en enorm fit raken. Het is dan moeilijk om niet enthousiast te worden als je een BN-er ziet die in een korte tijd met een simpel dieet enorm veel gewicht is kwijt geraakt. En al helemaal als je hoort, leest en ziet hoe goed die persoon zich voelt. Als hij/zij het kan, kan ik het wellicht ook, wordt er dan gedacht en de campagnes rondom dat nieuwe dieet beloven je dat soort dingen ook. De een na de ander in je omgeving waagt zich eraan en de mond op mond reclame vindt zijn weg naar jou. "Dat moet jij ook eens proberen, het heeft mij zo goed gedaan en is helemaal niet moeilijk."
Als het niet moeilijk is, waarom komen mensen uiteindelijk dan toch weer veel aan? Soms nog meer dan zij voor aanvang van het dieet wogen. De vraag is eigenlijk meer: wat motiveerde hen om ook dat dieet te volgen? Was het een kernwaarde, dat wat die persoon drijft, of was het een belemmerende overtuiging, een ingeprente gedachte op basis van ervaringen?
Als een bericht in de media je raakt, vraag je dan af wat er in jou geraakt wordt. Is het een kernwaarde, dan zal je als je besluit een steentje bij te dragen in een oplossing eerder kans hebben op een beetje geluksgevoel dan wanneer het een diepgewortelde (belemmerende) overtuiging is die ingesleten is door (vaak nare) ervaringen. Bij een belemmerende overtuiging komt de prikkel om in beweging te komen en iets te doen van buitenaf. Bij een kernwaarde komt de prikkel om iets te ondernemen van binnenuit.
Zelfonderzoek
Kernwaarden zijn de dingen waar jij voor staat, die je belangrijk vindt, waar je blij van wordt en die in combinatie met jouw kwaliteiten en talenten je in beweging brengen. Het vormt, zeg maar, jouw kracht. [Vind hier een voorbeeld lijst met kernwaarden]
Belemmerende overtuigingen zijn ideeën over het leven, de wereld en jouzelf, die in jouw ontwikkeling zijn ontstaan en je eerder belemmeren dan je verder helpen ontwikkelen.
[Lees hier hoe je jouw belemmerende overtuigingen in kaart kan brengen]
Je bewust zijn van jouw kernwaarden (en je belemmerende overtuigingen) helpt je om beter met informatie om te gaan die via media tot je komt. Het maakt het makkelijker om eens het nieuws over te slaan, dat artikel in een magazine met een flinke korrel zout te nemen of eens een dagje niet op Facebook te kijken wat al je online vrienden en idolen voor leuke dingen ondernemen.
Samengevat
Neem je voor waar aan wat je ziet, hoort en leest in de media?
Vraag je eens af:
* Is het waar (of waarschijnlijk)? Kan ik hier onderbouwing voor vinden?
* Wat doet het met mij? Maakt het mij (minder) gelukkig?
* Raakt het een kernwaarde of belemmerende overtuiging?
* Kan en wil ik er iets mee? Wat kan ik doen waar ik blij van word?
In opvolgende blogs kun je het volgende verwachten: Waarom egoïsme soms gezond is / het gebruiken van al je zintuigen en hoe je kernwaarden je helpen met jouw stappenplan naar je meer gelukkig voelen.
Denk je niet zonder Social Media te kunnen?
Misschien heb je dan SocialBesitas ;-)
