Oeps, 'ik' deed het weer

Herkennen is de eerste stap

Observeren is het belangrijkste, telkens observeren

Als je iets wil veranderen is het handig om te weten wat het is. En dat wat je veranderen wilt moet je eerst (er)kennen, voordat je het werkelijk kunt herkennen. Alles heeft zijn eigen eigenschappen en kenmerken. Een boom is geen ei en een trap is geen glijbaan. Zo heeft ook de Mind (ego brein) eigenschappen. Maar de Mind is heel slim verstopt in dat deel van je hersenen waar je niet bewust toegang toe hebt. Dus je "ziet" het niet. En zolang het je geen problemen oplevert en je met de Mind samen oud kan worden in het leven wat je nu op jouw wijze leeft, dan heb je geen aanleiding tot onderzoek. De mensen die wel door de Mind in de problemen komen, die kunnen maar beter die eerste stap zetten. Weet waar je mee te maken hebt. Kijk, observeer. Maar onthoudt, je bent het niet, je ervaart het, je neemt het waar. Net als dat je niet je gebroken been kan zijn, maar wel kan ervaren hoe het is als je been gebroken is. Zo dus ook met de Mind, ook dat ben je niet.

Kijk je mee?

Vandaag zat ik een tijdje in de val van de Mind. Bij mij speelt het thema afwijzing een behoorlijke rol, al van kleins af aan. Hoe klein weet ik niet, maar al zolang als ik mij kan herinneren was het een thema. En stom genoeg doet de Mind er dan alles aan om te fixeren op het verzamelen van bewijzen in dingen om jou heen. Dan kan het zijn dat een simpel woord, een blik, een geluid of geur iets teweeg brengt in het onbewuste deel van je brein. 

Je ziet en hoort het niet gebeuren, ineens voel je je rot (verdrietig, boos, onmachtig enz.) en je brein, of eigenlijk de Mind is er als de kippen bij om je te vertellen waardoor dat komt. Dat is waar het goed in is: het claimen van de ervaring, het betekenis geven aan de ervaring, gebaseerd op waar het op gebouwd is (conditioneringen, overtuigingen en aannames in het onbewuste). En omdat het zich op die wijze met het leven bemoeit kun je met de Mind nooit direct waarnemen. De Mind weet hoe het zit, hoe het moet en hoe het hoort, de mind is aanklager, rechter en veroordeelde. In de ban van die zogenaamde KopfKino (hersenbioscoop) leef je niet, maar word je geleefd, zonder het je te beseffen.

do not feed the chickens 

En voor je er erg in hebt kun je in een enorme rollercoaster terechtkomen van opeenstapelende gedachten en gevoelens. Alsof je bekogeld wordt door een vuurpeloton van gevoelens en gedachten in een hevig versneld tempo. Dat had ik vandaag. 

Mijn hoofd begon wat zeer te doen, mijn hartslag versnelde, mijn ademhaling was oppervlakkig en hoog, mijn borstkas deed zeer, mijn linkerarm ook, mijn gezicht stond in vlammen zo warm voelde het aan, mijn benen voelden loodzwaar en het werd allemaal steeds intenser. Hoe lang dit proces al draaide weet ik niet, maar op een gegeven moment werd ik mij niet alleen van de fysieke sensaties gewaar, maar ook door de gedachten waarmee de Mind mij bestookte. Het voelde als verdrinken, nergens een houvast hebben, in een draaikolk belanden en maar meegesleurd worden. Allerlei overtuigingen, oordelen, aannames die betrekking hadden op een mega afkeur vulden mijn lijf helemaal op. Ik dacht dat ik hier compleet aan kapot zou gaan, wilde mijn man al berichten dat het niet goed gaat en..... 

Breng het aan het licht

Als iets gezien wordt, kun je het onderzoeken en ont-dekken. Zet er maar een spotlight op en de details worden pijnlijk duidelijk. Zo ook met de Mind. Nu kun je niet de Mind als geheel in de spotlight zetten als je net hebt ontdekt dat ook jij (net als elk ander mens) een onbewust deel hebt (95% van je breinactiviteit).

Dus een deeltje onder het licht zetten is een goede zet. Bewust en rücksichtslos beetpakken en in het centrum van de aandacht zetten.

Dat was vandaag niet mijn eerste gedachte, ik had gewoonweg geen energie voor het inzetten van bewuste hersenactiviteit. Zelfs een mail lezen was op een gegeven moment totaal onmogelijk. En in die verkramping en wanhopigheid kwam er een helpende gedachte: vraag aan die persoon of die even tijd heeft. Instinctief wist ik dat ik de aandacht voor de Mind, de chaos even moest blokkeren om een mail aan die persoon te typen en er bij te blijven tot er een gesprek zou zijn. Onderwijl was de Mind aan alle kanten aan het rammelen en zeuren om aandacht en de fysieke klachten werden nog heftiger.

"Doorzetten!" hoorde ik in gedachten als ingeving en even later zat ik in een gesprek met de persoon. Ik besloot meteen om de Mind in de spotlight te zetten en vertelde over het energieverslindende akelige impasse waarin ik mij bevond en uit wilde komen en dat de snelste methode exposure (aan het licht brengen) is. 

Best heftig hoor zo'n gesprek met iemand die totaal geen besef heeft van deze processen, je ziet dat brein van die ander echt hard werken. Met horten en stoten en wat tranen en diepe zuchten had ik de Mind op tafel gelegd en uitgelegd over wat het is, kan en doet en ook waardoor. Vervolgens deelde ik een nare gedachte die mij in de klem had, die heftige emoties losmaakte. Een gedachte die de persoon kon ontkrachten, de signalen had de Mind klaarblijkelijk volledig verkeerd gelabeld, gecodeerd en geordend. Wel bleek mijn lijf de spanningen die er hingen (die mij bevestigd werden) goed te hebben aangevoeld. De Mind had ze echter persoonlijk gemaakt, gekoppeld aan mijn angst voor afwijzing. Het maakte mij weer duidelijk hoe verwarrend ook sensitiviteit kan zijn, omdat je de bron van de sensaties niet weet, maar ze wel voelt.

Onderwijl werd mijn lijf rustiger, kon ik weer wat dieper ademhalen en was het alsof ik uit een shock toestand kwam (ooit een fysieke shock toestand ervaren tijdens een heftig auto ongeluk dus herken de sensaties in mijn lijf). Het is me nog een beetje wazig en intense moeheid en brainfog hebben de overhand. 

En nog, nu uren later doet op de achtergrond de Mind zijn best om alsnog mij in de knel te zetten. Het sputtert zachtjes en zegt: "ja, maar...". Het is niet overtuigd, al is mijn bewuste deel dat wel. Ik zet het gewoon weer in het licht, vertel mijn man over het gebeuren en besluit het ook gewoon met jullie te delen. Er is niks mis met mij, niet met mijn brein en ook niet met mijn lijf. Mijn brein functioneert uitstekend, het kan alles maar een deel is overbodig.  Het is een mechanisme dat ooit in werking kwam om mij te beschermen, maar het wist niet van ophouden en verborg zich, was onbewust geworden. En dat mechanisme, daar beschikt elk mens over, jij evenzo. Niet iedereen ervaart het als hinderlijk; de identificatie met de Mind zorgt voor afstand van bewust Zijn, bewust leven. Dan valt het niet op als een mechanisme bepaalt hoe je denkt en wat je doet. Maar een deel van de mensen ervaart de hinder wel. Dan ontstaat een zoeken naar... En dat fiks je niet, niet met wat praten of pillen, meditatie, therapie of wat voor protocollen, een beetje rust, positieve mantra's, welke methodieken ook. De enige weg is zelfonderzoek: zien waar je mee te maken hebt, blootleggen, leren kennen en dan door de pijn heen die loskomt om het deel dat je niet bewust was, weer bewust deel van jezelf te laten zijn. 

Hoe zit dat met het onbewuste en je schaduw

De Zwitsers psychiater/psycholoog Dr. Carl Jung, grondlegger van de analytische psychologie, heeft veel studie gedaan naar wat 'verborgen' is in het brein: het onbewuste. Dus dat gedeelte waar wij geen weet van hebben. Daarin bevinden zich eerder opgedane persoonlijke ervaringen (in het persoonlijke onbewuste), collectieve herinneringen en trauma's van voorgaande generaties (in het collectieve onbewuste). 

Een mens toont een deel van zich zelf aan de buitenwereld, dat noemt Jung persona, en is het aangepaste, sociaal aanvaarde deel van ons. Als wij ons identificeren met alleen dat deel, dan zijn we een persona en niet een hele persoonlijkheid. Afgescheiden van al wat zich in het onbewuste ophoudt. In dat onbewuste bevind zich volgens Jung je schaduw, alles wat je niet wilt erkennen over je zelf, het mag er niet zijn. En omdat het weggestopt, weggeduwd, onderdrukt is in het onbewuste, zijn we niet gewaar van de gevolgen. Dat kan al heel vroeg ontstaan zijn: overweldigende emoties die ooit veel te groot waren om te verwerken. Daar stapelt het brein in de loop der jaren alles op en buiten de bewuste waarneming, als bescherming.

Een kind maakt in de eerste drie jaar zeker 700 nieuwe hersenverbindingen aan...per seconde. Dat legt de basis voor het verdere leven, en de kwaliteit van begeleiding en zorg die het kind krijgt bepaalt ook de capaciteit van emotionele verwerking van dat kind. En let wel, als de verzorgers zich ook niet optimaal konden ontwikkelen, is het niet vreemd als dat wordt overgedragen op de volgende generatie. 

De pendulum van de geest                
pendelt tussen zin en onzin,              
niet tussen goed en fout  - Carl Jung

Maar ik dwaal weer eens af. Dr. Jung  propageerde wat hij noemde "schaduwwerk", het verkennen en integreren van de onderdrukte of verborgen aspecten van de persoonlijkheid. Om dat te kunnen doen, moet je het eerst kunnen zien. Volgens Jung kun je deze onderdrukte delen ontdekken door goed te letten op je projecties, want bekend is dat dat wat jou in een ander zo irriteert, verwijst naar een deel die je in jezelf niet erkent, wat er in jou niet mag zijn. In elk aspect van leven zit een drang naar heelheid, zo ook in de delen van je persoonlijkheid. Wat daarin wordt onderdrukt, wil zich bevrijden, en dat komt eruit in wat je projecteert. 

Een voorbeeld: Stel dat iemand "trots" onderdrukt, mogelijk mocht het er van kinds af aan niet zijn. De projectie die daaruit voort kan komen is: oordelen dat een ander arrogant is omdat die wel trots laat zien. Wat werkelijk in of aan het gedrag van die ander te zien is valt zo niet te zeggen, maar degene die projecteerde kan het geprojecteerde eens ontleden, om dan te ontdekken dat hij/zij zelf wat meer trots mag ervaren en tonen. Vaak is dat wat we projecteren een kenmerk vorm gegeven in een doorgeschoten versie, dus anders gezegd: de Mind kan flink overdrijven als het om projectie en oordeel gaat. het maakt het groot, groter grootst. Alles om je veilig te houden, het doet alles om ervoor te zorgen dat je maar niet de stap zet om op onderzoek te gaan in jezelf, je mocht eens gaan voelen...  

Nog een dingetje: in de laatste decennia is het model "kernkwaliteiten" populair geworden. Daarin wordt in kaart gebracht bij elke kwaliteit/eigenschap hoe de doorgeslagen vorm daarvan is (valkuil), welke eigenschap de persoon wat meer kan gebruiken (uitdaging)om zijn/haar kwaliteit te temperen en de doorgeslagen vorm van wat hij/zij eigenlijk wel zou kunnen gebruiken heet dan allergie. Dat is ook een manier om de boel te bestempelen, maar of het de lading dekt...? Ik krijg al breinkramp als ik de woorden teveel, positief, tegenovergestelde zie en de kleur rood als duidelijk signaal voor ongewenste zaken. Bij mij gaan zulke dingen jeuken, omdat het je aandacht weer volledig naar buiten trekt, weg bij wat er in je onontdekte deel nog te ontdekken valt. Bovendien is een model altijd statisch en incompleet. 

Is een model ook een vorm van conditioneren?

Als je de uitleg over zelfonderzoek bekijkt klinkt het nog simpel, maar in de praktijk is dat in aanvang niet. Het is alsof je steeds tegen een deurpost aanloopt, iedere keer opnieuw, en steeds op dezelfde manier, op dezelfde plek, met dezelfde of nog meer pijn. En dan vreet het aan je, dit wil ik niet. En dan merk je dat het best goed gaat, een tijdje, en boem, loop je weer tegen die deurpost. Je verklaart jezelf voor dom, want je wist toch dat die daar zat en dat je dat voorheen alsmaar deed en dat je dat niet wilt. En toch. En dan merk je op dat je vlak voor die deurpost zomaar een stapje opzij deed, net op tijd om het niet te raken. En de dag erna lukt het zowaar weer. Terwijl je glimlacht omdat je denkt dat je het nu doorhebt loop je keihard tegen de andere kant van de deurpost. Zoiets dus.

De mind doet trouwens ook een duit in het zakje als je begint met zelfonderzoek. Zodra je een klein stukje herkend hebt, laat het je trots weten dat "ik dit echt super goed heb gedaan". En dan bedoelt het niet het bewuste zelf, maar de gedachtenconstructie (ego) die juist voor problemen zorgde. Waarom? Afleiding, de aandacht trekken om je zo weer in die fuik te krijgen. Mensen die dit niet kennen geloven echt dat zij zelf degenen zijn die hun gedachten produceren. 

Probeer eens te bepalen wat je over 10 seconden gaat denken. Of bepaal wat je eerstvolgende gedachte zal zijn. Lukt het? 

Door onbewuste overtuigingen, conditioneringen en aannames te onderzoeken en ontleden veranderen deze, door ze te zien, en ervaren welke dingen eronder liggen. Dus eerst leren kennen door te observeren, dan erbij blijven (ermee gaan zitten) doorvoelen, dan verandert het op den duur. 

Ik ga mijn brein even rust geven, die heeft al meer dan me lief was gedaan. Welterusten en wie weet tot de volgende post.